Onze ontwerpvraag in het project was "Hoe kunnen we gemeente Arnhem inzicht geven in de ervaring van fiets- en voetgangerspaden om voorzieningen toegankelijk te maken voor fietsende en lopende inwoners van Arnhem?" . Hierin was ik geïnteresseerd in het vraagstuk hoe je mensen daadwerkelijk aanzet tot lopen of fietsen. Voor deze vraag heb ik de stappen uitgewerkt om interventies voor gedragsverandering op te stellen.
Onderzoek
In een expert-interview met Annemieke Molster bleek dat bij mobiliteit gefocust wordt op reisbewegingen naar dagelijkse en wekelijkse voorzieningen. Uitgangspunt hierbij is om dagelijkse voorzieningen binnen 15 minuten lopen, en wekelijkse voorzieningen binnen 15 minuten fietsen beschikbaar te hebben. Dit is een magische grens waarbinnen mensen ervoor kiezen om niet de auto te pakken.
Uit biebonderzoek (onder andere Rapportage Koerswijzer Arnhem ) haalde ik de huidige stand van zaken voor wat betreft de huidige staat van Arnhem en de inwoners:
- Hieruit blijkt dat veel inwoners ervoor kiezen om te wandelen of fietsen. Dit betekent dat ze al bewust zijn
- Inwoners van Arnhem vinden het belangrijk dat straten autovrij zijn. Slechts een klein deel vindt dat hier auto's horen te komen.
- Overwegend veel inwoners vinden dat auto's in de hele stad slechtsd 30hm/u mogen. Een lagere snelheid verkleint het verschil van wat je met de auto kunt bereiken ten opzichte van de fiets.
- Uit de cijfers blijkt dat een overgroot deel van de ondervraagden vindt dat bereikbaarheid belangrijk is, waarbij meer inwoners de voorkeur geven voor bereikbaarheid voor niet-auto's.
Voorlopige conclusie
Een groot deel van de inwoners loopt en fietst voor hun gezondheid en de voorkeur gaat overwegend uit naar een stad die meer geschikt is voor niet-auto's dan voor auto's. Om hier meer informatie over te krijgen hebben we inzichten in huidig gebruik nodig.
Wat zijn de drijfveren die mensen kunnen beïnvloeden om eerder te lopen of te fietsen dan de auto te nemen?
Om te vinden wat inwoners van Arnhem belangrijk vinden en waar hun behoeften liggen, zijn er ook een aantal interessante bevindingen:
- Inwoners willen overwegend Arnhem in 2040 als 'de compacte stad' . Dit houdt in dat inwoners veel waarde hechten en behoefte hebben aan natuurlijk, groen en recreatie, voorzieningen en een focus op klimaat en energie. De visie in het totaalplan lijkt "De Rijn stroomt dwars door het hart en wordt een verbindend rivierpark tussen noord en zuid. Het centrum is autoluw."
- Daarnaast zijn zij geïteresseerd in Arnhem Netwerkstad . Dit schets het beeld: "Bij de grote knooppunten komt een mix van voorzieningen, woningen en bedrijven. Schone en veilige routes verbinden de knooppunten. Elke wijk grenst aan een knooppunt en aan het groen. Knooppunten zijn stations, winkelcentra of andere goed bereikbare plekken waar veel mensen samen komen."
- De helft van de inwoners geeft aan banen voor Arnhemmers het liefst te zien 'op bereikbare plekken in de regio', in lijn met de visie van Arnhem netwerkstad.
- Bij natuur, groen en recreatie werd hen gevraagd of ze dit belangrijk vinden in natuurgebieden, of dat zij hierbij waarde hechten aan groen in de stad. 6 op de 10 bewoners wilden dit in de stad zien.
- Hieruit blijkt dat veel inwoners ervoor kiezen om te wandelen of fietsen in hun woonomgeving, en dus reeds kiest om te wandelen of fietsen.
- Over de auto is de Arnhemmer uitgesproken; 62% geeft aan 'auto's mogen in de hele stad max 30km/h voor een veilige fietssituatie'.
Resultaten
Inwoners hebben behoefte aan een groene stad, met een focus op voorzieningen en bereikbaarheid en dit moet niet ten koste gaan van klimaat en energie.
Arnhemmers hebben behoefte aan een veilige fietssituatie, waar eventueel auto's voor mogen wijken of 30km/u rijden.
Banen en bedrijven het liefste in de regio. Voor grotere groepen bevorderlijk als deze bedrijven in de wijk aanwezig zijn.
Conclusie
Om inwoners van Arnhem meer te drijven naar lopen of fietsen in plaats van autorijden hebben Arnhemmers behoefte aan:
- Voorzieningen geplaatst in groene omgevingen, bereikbaar per fiets of lopend,
- een veilige fietssituaties die voorzieningen op wandel- en fietsafstand van hun woonomgeving plaatst,
- Naast voorzieningen ook andere bedrijven en werkgelegenheid aanwezig op wandel- en fietsafstand.
Inwoners van Arnhem worden gedreven om meer te lopen en te fietsen als voorzieningen, werkgelegenheid en groene gebieden in de wijk aanwezig zijn.
Gedragsverandering
Er zijn vijf momenten van gedragsverandering. Hieronder benoem ik ze, met onderbouwing vanuit bovenstaand onderzoek:
gewoontes en impulsen
Wanneer komt gedrag voor?
- Ze fietsen en wandelen al om te sporten.
- bij vervoer naar voorzieningen, werkgelegenheid en groene omgevingen (afgekort tot 'VWG') binnen loop-/fietsafstand.
Welke aanleidingen zijn er voor dit gedrag?
- De auto is makkelijker, comfortabeler, kost minder moeite,
- De gewoonte of aangeleerd gedrag: "Ik ga altijd boodschappen doen met de auto"
- context: weersomstandigdheden, haast (het eten staat al op, maar ik heb geen groenten in huis), tijd (het is al laat).
Interventies
Incentive nudge: goede keuzes zichtbaarder maken
Bereikbaarheid van VWG's verbeteren voor fietsers en voetgangers, zodat deze bereikbaar zijn voor meer inwoners.
Default nudge: goede keuzes automatisch maken
Ze hebben behoeften aan voorzieningen, werkgelegenheid en groene omgevingen (VWG) in de wijk, VWG's plaatsen dicht bij wijken,
Disruption of automatism
Auto's minder aantrekkelijk maken als de context niet geschikt is, door snelheden op wegen te beperken als het niet regent, tijdens kantoor-/schooluren, etc.
Weten en geloven
Is het gedrag een doel op zich?
Fietsen en lopen is gezond. Dit is een beter alternatief dan autorijden.
Is het doelgedrag (sociaal) aantrekkelijk?
- Fietsen en lopen kan worden gezien als sociaal wenselijk gedrag, blijkend uit het onderzoek.
- Autorijden kan ook aantrekkelijk zijn, als het ver weg is,
- Met meerderen in een auto zitten kan een gezellig gesprek opleveren, al kan dit ook fietsen of lopen.
Kunnen doelen tegenstrijdig zijn?
- Rijden is sneller, dus je bent vaak sneller waar je wil zijn, terwijl je eigenlijk de tijd wel hebt om gezond te fietsen,
- Wandelen is gezond en brengt je mentaal tot rust, maar als het regent of te heet is is het niet prettig.
Welke regels, mogelijkheden en beloningen beïnvloeden het gedrag?
- Context: weer, tijd, dagplanning zorgen voor sneller de auto pakken,
- Beloning: fietsen en wandelen zijn gezond, biedt "Glee"-beloning.
- Sociale erkenning zorgt voor lage mate van "Glory"-erkenning.
Interventies
Deze interventies liggen dicht bij en werken goed samen met "Zien en Beseffen":
Messaging
De gemeente Arnhem kan inzetten op het communiceren en vormen van culturere en sociale norm: "Nederlanders fietsen meer" (geen bron), of "Als je wandelt, zie je nog eens wat van de stad".
Social embeddedness
Door meer beelden van of mogelijkheden om te fietsen te creëren zien mensen meer fietsen. Fietsen wordt daarmee alsmaar normaler en meer gebruikt (door anderen). Dit vormt een geloof dat het sociaal geaccepteerd en normaal is om te fietsen.
Identity and self-image
Arnhemmers gaven in het onderzoek aan dat ze graag betrokken zijn bij Arnhem. Dat samen met behoefte aan meer groen. Hun identiteit ademt gezond zijn en blijven. Hier kan op worden aangesproken door reclamecampagnes die normaal maken dat hun gedrag of gewenste gedrag van fietsen wandelen onderdeel is van de identiteit van de stad. Posters met teksten als "Arnhemmers fietsen nou eenmaal", of "Fietsen, het is een dingetje in Arnhem".
Zien en beseffen
Waarom vinden zij hun gedrag goed?
- Fietsen en lopen want dat is gezond,
- Autorijden, want de context vraagt er om.
Leidt de gedachte over het gedrag tot een verschil in zelfbeeld of sociale acceptatie?
Nee, het lijkt er niet op dat op autorijden wordt neergekeken. dit bleek ook niet uit de reactie van Arnhemmers die ik gesproken heb.
Vergelijkt de doelgroep hun gedrag / Krijgen zij feedback op hun gedrag?
- Ja, ze zijn bewust dat de eenrichtingswegen in Arnhem leiden tot een inefficientere manier van reizen door de stad als zij de auto nemen, t.o.v. de fiets.
- Ze merken hierdoor ook duidelijk dat de stad efficienter is ingericht op fietsers dan automobilisten, wanneer ze zich proberen voort te bewegen door de stad.
Interventies
Feedback
- Inzichten bieden aan inwoners hoe lang fietsen duurt t.o.v. met de auto gaan,
- Meer informatie geven over welke voorzieningen aanwezig zijn in de buurt.
sociaal en zelfbeeld
Arnhemmers laten voelen dat fietsen en wandelen in Arnhem normaal en de 'way to go' is. De posters met teksten die Arnhemmers vertellen "Arnhemmers fietsen nou eenmaal", of "Fietsen, het is een dingetje in Arnhem".
willen en kunnen
Hoe gemotiveerd zijn ze?
- Hebben zij de intrinstieke motivatie? Ja, ze doen het voor hun gezondheid,
- Is er extrinsiege motivatie: het is goedkoper dan de auto. Het concept Arnhem on the Move bood ze Goods/Gewin in de vorm van ArnhemCoin.
Is er een groepsnorm?
Hier heb ik niet genoeg informatie over. Dit kunnen we achterhalen bij de Arnhemmers.
Kunnen ze wandelen en fietsen?
- Ja, wandelen was volgens Annemieke juist de gewenste vorm van voortbewegen, want dat was het meest inclusief.
- Fietsen wat minder, maar is alsnog bereikbaar van jong tot oud.
Frustreert het doelgedrag ze?
Sommige VRI's zorgen niet voor een lekkere flow door de stad als je op de fiets bent,
Interventies
Consequences and rewards
Arnhem on the move bood gebruikers Goods/Gewin. vormen van beloning zijn:
- Goods: geld (ArnhemCoin) of middelen die inwisselbaar zijn voor goederen (kopje koffie bij Mams). Deze middelen zijn vaak wat minder duurzaam, omdat de waarde gevoelsmatig afneemt naarmate de nieuwigheid er af gaat.
- Glory: sociale erkenning zoals medailles, trofees, scoreborden.
- Glee: het geluksgevoel van iets behaald hebben of nieuwe dingen geleerd hebben. Je identiteit en sociale status hieraan kunnen verbinden: "Ik ben iemand die naar zijn werk fietst",
- god: het gevoel dat je invloed hebt over wat je kunt en doet. Sommige plekken of mogelijkheden zijn alleen toegankelijk als je iets hebt gedaan. Gefietst naar het centrum? Dan mag je de stad in. Met de auto? Dan mag je er alleen doorheen rijden, bijvoorbeeld.
Doen en blijven doen
inwoners van Arnhem wandelen en fietsen al. Om dit te blijven doen kan worden gekeken naar (sociale) versterking bieden van dit gedrag, zodat ze minder snel terugvallen op autorijden. Hiervoor moet het doel duidelijk voor ogen blijven, namelijk bijvoorbeeld dat Arnhemmers fietsen lopen om gezond te blijven.
Social embeddedness
Bieden van sociale mogelijkheden om samen te gaan fietsen in Arnhem. Bijvoorbeeld door fiets- en wandelroutes aan te leggen waar groepen en gezinnen interessante dingen kunnen zien en doen.
Action planning
Activiteitenpaden zoals Docus de Daspad (bospad met speeltuinen voor kinderen), of een soort escape room-achtige paden. Wellicht het oplossen van een moord die in Arnhem is gepleegd, door verschillende locaties te vinden in de stad en daar opdrachten samen uit te voeren.
Conclusie
Arnhemmers zijn op alle vijf de lenzen aan te spreken op doelgedrag. Aangezien ze al doelgedrag vertonen, lijkt het interessantste om ze aan te spreken op willen en kunnen en doen en blijven doen, zodat het gedrag wordt versterkt.
Stepping stone
Ik heb deze bevindingen samengevat en in een visueel overzicht geplaats, zodat duidelijk is welke mogelijkheden we hebben en dit makkelijk met de opdrachtgever te kunnen delen.
Deze manier van onderzoeken gaf me meer inzicht in de beweegredenen en behoeften van de inwoners van Arnhem. Het zorgde dat ik begreep waar pijnpunten liggen en hoe deze kunnen worden aangepakt in passende interventies. Door deze inzichten mee te nemen in volgende onderzoeken, kan ik een holistischer beeld creëren van de manieren waarop onze tool inwoners van Arnhem moet gaan aanzetten om prettiger te lopen. Dit is te lezen in mijn volgende onderzoek Prettig lopen door oog voor de omgeving .