Prettig lopen door oog voor de omgeving

In de oriënterende fase van het project heb ik het op me genomen om de eigenschappen van walkability en mobiliteit te onderzoeken. Hiermee kunnen we achterhalen wat de wensen en behoeften zijn van voetgangers, om zodoende minstens te faciliteren dat inwoners van Arnhem daadwerkelijk gaan lopen.

Dit wil ik onderzoeken door op 3 plekken te kijken:

1. Het werk van Annemieke Molster (opdrachtgever) te onderzoeken,
2. De vier pijlers van mobiliteit te onderzoeken en te bepalen hoe dit meetbaar gemaakt kan worden,
3. Deze kennis en inzichten plaatsen binnen bestaande designkaders.

Dit leidt tot een basis aan conclusies wat van belang is bij de beleving van een groene infrastructuur. Vanuit dat oogpunt ga ik een aantal tastbare voorstellen doen die tot de verbeelding spreken.

Molster Stedenbouw

Annemieke Molster is de oprichter van het stedenbouwkundig bedrijf Molster Stedenbouw . Ze zijn gespecialiseerd in loopvriendelijkheid, wat past binnen de opdracht van de gemeente om een loopbeleid op te stellen.

Boek: Loop!

Het boek "Loop!" , geschreven door Annemieke Molster, biedt handvatten en principes die het lopen in steden en omgevingen bevordert en verbeterd. Hierbij zijn 10 principes leidend. Deze heb ik omgezet tot een Stepping Stone, om deze informatie samen te vatten, hier zichtbare betekenis aan te koppelen en dit makkelijk te kunnen delen. Dit hielp me tijdens het project om de omgevingsvariabelen van voetgangers in beeld te houden.

Focus

Op de Molster-website leer ik dat lopen de meest duurzame vervoersoptie is. Dit zal mede een van de onderbouwingen dat er een loopbeleid wordt opgesteld door gemeente Arnhem. De website legt uit dat een stad voertgangersvriendelijk is als:

• bestemmingen op loopafstand zijn (anders gaan mensen niet),
• er routes zijn naar die bestemmingen (niet moeten omlopen, veiligheid),
• de route naar die bestemmingen goed is (dat het prettig loopt, comfortabel is, er iets te zien is).

Binnen mobiliteit is het vooral belangrijk om alle doelgroepen in beeld te houden. Zo moeten routes voor kinderen met name veilig zijn, en dienen routes te voorzien in de behoeften van ouderen of (motorisch, auditief, visueel of cognitief) beperkten. Het is vaak de enige manier waarop deze groepen er zelfstandig op uit kunnen gaan.

De herontwerpen die Molster Stedenbouw realiseert zijn vaak gericht op het verbinden van situaties, zoals de overlap van voetgangers met OV (wachttijden bij bushaltes en treinstrationaanlsuitingen) en bebouwing, verkeer en groenvoorzieningen.

Projecten

Op de projectenpagina komen interessante weetjes en kennis naar voren die interessant kunnen zijn voor de groene infrastructuur:

• Obstakels: langs en op veel voetpaden komen veel obstakels voor: lantaarnpalen, maar ook reclameborden en terrassen van uitbaters. Door voetpaden dusdanig te ontwerpen dat hier gericht ruimte voor wordt gereserveerd, wordt het voetpad vrijgehouden voor voetgangers.
• Onderliggende drijfveren: Volgens de onderzoeken benoemd op de pagina De voetganger in ons mobiliteitssysteem zijn socio-economische factoren (zoals leeftijd, geslacht, inkomen, etniciteit) de belangrijkste reden of mensen zich lopend verplaatsen.
• Loopvriendelijke gemeente: op de pagina Word ook een loopvriendelijke gemeente staan interesante vragen waar we deelvragen op kunnen baseren: Hoe maken we van onze stad een 15 minuten stad? Wat zijn de quick wins? Daarnaast staat onderaan deze pagina een interessante voor-en-na-foto van een loopvriendelijke herinrichting die sterk aansluit bij ons concept.
• Bereikbaarheid: project Voetsporen rond het station toont een interessant verschil tussen theoretisch bereik (hemelsbreed), werkelijk bereik (isochronen), beleefde bereik (isochronen * tijdsbeleving) en een optimale situatie. We kunnen hier lering uit halen dat bereik van een park of de groene infrastructuur kan worden geoptimaliseerd door verkeers- en tijdsbelevingsaanpassingen.
• Interactie en kennisvergaring: het concept "Slag om Arnhem wandel- en gooiroute" laat gebruikers een route door Arnhem afleggen die ze meer leert over de oorlog die hier gewoed heeft. Hiermee kan de historie van Arnhem worden meegenomen in het verbeteren van de tijdsbeleving,
• Effectmetingen: Molster wil een database aanleggen van effectmetingen van herinrichtingen. Dit omdat er geen of weinig effectmetingen zijn voor voetgangers, zoals deze er wel zijn voor autoverkeer.
• Voetgangersbehoeftenpiramide: de voetgangersbehoeftenpiramide geeft aan wat belangrijk is voor voetgangers. Er staat weinig informatie op deze pagina, terwijl me dit wel belangrijk lijkt. Om deze reden ga ik hieronder verder onderzoeken wat deze 'basisbehoeften, satisfiers en dissatisfiers' inhouden.
• Vergroening: het vergroenen in de wijk Kronenburg in Arnhem Zuid zorgde voor het aantrekkelijker maken van de openbare ruimte, het verbeteren van de infiltratiemogelijkheden van water, het koelen van gebouwen en openbare ruimte en het vergroten van de biodiversiteit. Ook op de pagina Vergroeningsmogelijkheden Kronenburg zijn mooie visualisaties van voor- en nasituaties die als inspiratie voor de groene infrastructuur kunnen zorgen; zo ook de pagina Herinrichting openbare ruimte Maasland .

De vier pijlers van mobiliteit

De vier pijlers

Uit deze bronnen en gesprekken met Stakeholders waaronder Annemieke Molster, bleek dat veel eigenschappen invloed hebben op de loopsituatie. Hierbij plaatste ik deze instinctief (mede door mijn onderzoek naar de gedragslenzen) in 4 categorieën. De benoemde punten door stakeholders plaatste ik in hierin, wat leidde tot het volgende overzicht:

AFSTAND

Kan de Arnhemmer deze reisbeweging lopend uitvoeren? Dit bepaalt of het haalbaar is om te gaan lopen:

1. Afstand in meters: afhankelijk van doelgroep
2. Afstand in tijd: afhankelijk van doelgroep en situatie, onder stress kan tijd beperkend zijn
3. Afstand in moeite: hoogteverschil kan invloed hebben
4. Toegankelijkheid en bereikbaarheid: is dit voor alle gebruikers gelijk?

KWALITEIT

Wat heeft de voetganger nodig? Minimale eisen om te kunnen lopen:

1. Geen beschadigingen van voetpaden
2. Geen obstakels op voetpaden
3. Minimale veiligheid van situaties en omstandigheden
4. Voldoende netheid en opgeruimdheid
5. Aanpassingen voor mindervaliden
6. voldoende verlichting

COMFORT

Wat wil de voetganger graag? Mate waarop de omgeving invloed heeft op de activiteit:

1. Geen of weinig drukte in de loopomgeving
2. Geen of weinig hoogteverschil
3. Geen of weinig opstoppingen zoals verkeerslichten of wachten bij zebrapaden
4. Voldoende beschutting tegen zon en regen
5. Meer dan breed genoege trottoirs
6. Voldoende afstand tot andere weggebruikers (bijv. groenstrook tussen autobaan en voetpad)
7. Geen merkbare luchtvervuiling (schone lucht)
8. Geen opvallende lichtvervuiling (lichtgevende objecten zoals commerciële uitingen of etalage-/woningverlichting)
9. Geen geluidsoverlast (machines, motorvoertuigen)

(TIJDS-)BELEVING

Deze eigenschappen kunnen gebruikers aanzetten om meer en vaker te lopen. Wat zorgt ervoor dat mensen minder bezig zijn met het lopen, en daardoor verder willen en kunnen gaan?

1. Subjectieve ervaring
2. Aanwezigheid van bezienswaardigheden
3. Aanwezigheid van mensen om mee te praten (mogelijkheid tot sociale interactie)

Klanttevredenheid: Kennis en inzichten plaatsen in designkaders

De termen satisfiers en disatisfiers kwamen in mijn onderzoek naar boven, en dit sloot aan bij opmerkingen bij eerder projecten. Hierbij werd ook gesproken over delighters. Aangezien ons concept vooral erg inspeelt op het verrassen van wandelaars en prettig maken van wandelen, leek het me interessant om de gevonden onderdelen van de eigenschappen te kunnen duiden met deze nieuwe termen.

De termen satisfiers, dissatisfiers en delighters kwamen naar boven als onderdeel van het Customer Satisfaction -model van Kano. Hierover vond ik informatie op de volgende websites: reaco.nl en interaction-design.org .

Dissatisfiers

Dissatisfiers, oftewel basisfactoren, zijn de minimale eisen van een product of dienst. De gebruiker ziet deze eigenschappen als vanzelfsprekend, omdat het onderwerp zonder deze punten klaarblijkelijk zijn doel niet kan bereiken. zonder deze eigenschappen zullen gebruikers het product (liever) niet gebruiken.

Een voetpad dient een gebruiker minstens in staat te stellen te kunnen wandelen. Hiervoor moet een vlakke ondergrond worden geboden, die breed genoeg is om te lopen. Waar mogelijk niet onderbroken door fietspaden of auto's. Kinderen moeten veilig kunnen wandelen, dus auto's moeten niet rakelings langs het voetpad razen. Het voetpad dient bij dusdanig grote hoogteverschillen tegemoet te komen aan de gebruiker door traptredes (met leuningen), en passende oplossingen voor mindervaliden, zoals hellingen of liften.

Afstanden (in tijd, meters en moeite door bijv. hoogteverschillen) zijn een vreemde eend in de bijt in deze, aangezien deze variabel zijn. Voorzieningen dichtbij (bijvoorbeeld binnen 10-15 minuten lopen, binnen 300 meter of zonder hinderlijke hoogteverschillen) vallen onder deze basisfactoren. Dit speelt op een grotere schaal dan de andere dissatisfiers, aangezien die situationeel zijn. De afstanden kijken op een grotere schaal, namelijk wijk-, buurt- of stadsdeelniveau.

Satisfiers

Satisfiers zijn factoren die gebruikers zouden willen, prettig vinden of waar ze naar op zoek zijn; prestatiefactoren. Dit zijn de redenen waarin een gebruiker redeneert voor welke route zij nemen. Eigenschappen die de functionaliteit van een product of dienst en de voldoening die een gebruiker ervaart.

In de pijlers van mobiliteit is dit duidelijk te herkennen in de comfort-categorie. Groenvoorzieningen, een groenstrook tussen voetgangers en wegverkeer, een breder voetpad dan nodig, beschutting tegen zon en regen, uitstallingen of etalages van winkels.

Delighters

Factoren die een route onderscheiden omdat ze de gebruiker enthousiasmeren. Het zijn dusdanige aanpassingen dat een gebruiker er niet bij nadenkt dat ze dit eigenlijk willen als ze over een voetpad lopen.

Dit soort mogelijkheden kunnen worden gevonden in (onverwachte) sociale activiteiten of bezienswaardigheden langs de route. Zo kunnen activiteiten voor bepaalde doelgroepen worden ontworpen, zoals straatspeeldagen voor kinderen, yoga-oefeningen voor volwassenen of tuinierworkshops voor ouderen.

Deze eigenschappen zijn uitermate geschikt om de activiteit van wandelen te koppelen aan andere bezigheden, zoals een drankje doen op een aanliggend terras of kunnen eigenschappen van de groene infrastructuur worden gekoppeld, zoals cursussen van onderhoud van groen langs de paden.

Dit soort eigenschappen zorgen ervoor dat mensen niet meer bezig zijn met het lopen, waarmee de tijdsbeleving het meeste wordt beïnvloed en waarmee mensen kunnen worden aangezet meer te gaan wandelen over deze paden, zodat ze op zoek kunnen naar deze WOW-momenten .

Stepping stone

Ook deze informatie heb ik omgezet tot een Stepping Stone, om deze informatie samen te vatten, betekenis zichtbaar of zelfs meetbaar te maken en dit makkelijk te kunnen delen.