Op 30 september en 1 oktober vond de jaarlijkse ZieZo-beurs weer plaats in het Beatrixgebouw in Utrecht. Hierbij had ik interesse in het zien en begrijpen van deze doelgroep, wilde ik bijblijven op het gebied van producten en diensten voor visueel beperkten, en zien welke mogelijkheden er zijn of komen voor mij als Interaction Designer. Hieronder de interessante punten die ik vond op de beurs.
Optelec-stand
Optelec is producent en leverancier van hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden., zoals Daisy-spelers, handloepen en beeldschermloepen. Bij een gesprek met een medewerker hadden we het over gesproken boeken, waarbij hij aangaf dat dit naar online streaming gaat. Dit gaat moeizaam, want het is lastiger ouderen van de cd af te krijgen, terwijl dit in mijn ogen helemaal geen intuitief of gebruiksvriendelijk model is. Hij gaf aan dat er volgens zijn berekeningen nog maar zo'n 8.000 gebruikers zijn van DAISY-cd's. Is dit conceptueel model dan daadwerkelijk de beste methode?!
Beursvloer voor blinden en slechtzienden
De beurs is georganiseerd voor hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden. Om deze reden is de beleving dan ook volledig toegespitst op deze visueel beperkten, met begeleidende matten op de vloer voor taststokken. Zelfs met de blindegeleidehonden is rekening gehouden: op meerdere plekken op de beurs staan drinkbakjes. Pijnlijk op te zien dat dit dan simpelweg wordt aangeduid met een geprint A4'tje op de muur. Op deze manier zullen visueel beperkten altijd genoodzaakt zijn een menselijke begeleider mee te nemen.
OrCam MyEye
De OrCam MyEye is een product dat toont wat de wereld van technologie gaat toevoegen in de toekomst. Het apparaat is zo klein als een pen en kan op een bilmontuur worden geklikt. Het bezit een chip die tekstherkenning uitvoert en via text-to-speech spreekt tot de gebruiker. Door een handgebaar (tikken op een oppervlak), wordt een foto gemaakt en tekst herkend. Een slechtziende kan een potje kruiden uit de kast pakken, of belastingblieven openen en met een tik dit voorgelezen krijgen. Merkbaar is dat de techniek nog niet helemaal gereed is. Het duurt nog zo'n 10-20 seconden voor de tekst wordt voorgelezen.
Implementatiekompas
In een donker hoekje van de beurs zag ik het implementatiekompas. Dit model was blijkbaar opgezet door de Universiteit van Rotterdam. Het is een mooie weergave van alle onderdelen die nodig zijn om een passende oplossing te implementeren, in deze context bij visuele beperkingen. Het is een duidelijk overzicht van hoe het huidige probleem in de praktijk, de informatie uit andere inzetten, externe factoren, een strategie en technologie leiden tot een mate van impact. Het zorgt er voor om alle stakeholders te betrekken. Zouden ze er trots op zijn? Niet trots genoeg om vindbaar te zijn op google, helaas.
Kwaliteit van producten
Op de stand van Lexima Reinecker heb ik met medewerkers gesproken en met verschillende producten gespeeld. Het viel mij hier op hoe fijn de knoppen draaien: niet te licht, maar ook niet te zwaar, precies goed. Hier moet veel finetunen in hebben gezeten. Het wisselen van hoogcontraststanden met een draaiknop was echter wel vreemd, er werd een harde schakeling tussen gemaakt, maar de knop bewoog lineair. Ik had het hier prettiger gevonden als de knop een duidelijke klik gaf, hoorbaar en voelbaar. Het viel me daarnaast op dat alle apparaten er duidelijk anders uit zagen, niet van dezelfde ontwerper. Dit was bij andere stands zoals Van Lent Systems beter geregeld.
CBB
CBB maakt producten voor visueel beperkten: brailleboeken, grootlekkerboeken, etc. Op hun stand zag ik ook wenskaarten met tekst en daaronder de tekst in braille, zogeheten 'hybride' of 'inclusieve' ontwerpen.
Het leukste en interessantste voorbeeld was hier een verjaardagskaart voor kinderen ook een braille-tekst had, en deze puntjes waren felgekleurd, alsof het confetti was. Een erg originele manier van een inclusief ontwerp, waardoor het braille ook voor zienden iets toevoegde.
Braille-alfabet
Op de stand van CBB zag ik ook een tooltje waarmee zelf braille-puntjes te drukken zijn, voor slechts €8,-. Ik zag deze oplossing en vond de gedachte erg sterk dat ik met een simpel tooltje een methode in mijn gereedschapskist kon stoppen, waarmee ik direct een stuk directer kon ontwerpen. Wanneer ik persona's voor visueel beperkten maak, kan ik deze direct wat meer flair geven en voelbaar maken, wat bijdraagt aan het inleven in deze gebruiker met visuele beperking.
Bibliotheek Passend Lezen
Bibliotheek Passend Lezen biedt een abonnement (gratis tot 18 jaar) waarmee onbeperkt boeken kan worden gelezen. Deze boeken kunnen online op hun website worden besteld als DAISY-cd. Deze worden gratis bezorgd en opgehaald. Dit is schijnbaar een dienst die PostNL gratis voorziet. Deze boeken zijn echter ook in de app te downloaden op een telefoon of tablet, zodat ze direct kunnen worden geluisterd. Binnen de app kan worden genavigeerd door het boeken via hoofdstukken, zinnen of pagina's en kan de stem tot wel 300% worden versneld.
Komt het zien!
Dit bedrijf is begonnen met het hoorbaar maken van het circus van de directrice. Tijdens de voorstellingen kregen visueel beperkten een hoofdtelefoon op en hoorden via audiodescriptie wat er te zien was.
Circus
Een mooie anecdote was toen de paarden in de piste rondjes aan het rennen waren. Hij vond het saai om telkens te vertellen "ze rennen w éér een rondje...", en begon er zelf dingen bij te verzinnen: "Een van de paarden maakt een salto achterover!". De blinden begonnen te lachen, waardoor alle andere bezoekers, murw geslagen door de rondjes-rennende paarden, rond begonnen te kijken, op zoek naar datgene dat zo hilarisch was. Deze mensen maakten nu eens even mee wat blinden hun leven lang meemaken, iets moeten missen.
Huwelijk
Een ander voorbeeld was toen een van deze medewerkers een huwelijk mocht bijwonen, de moeder van de bruid was namelijk blind. Op deze manier kon zij optimaal meemaken dat haar dochter zou trouwen. De audiodescriptor vertelde hoe ze aan het altaar haar hand op haar geliefdes rug legde en over streelde, zoals alleen geliefden dat kunnen: "Het komt goed, wij kunnen dit!". Ook dit toont hoe audiodescriptie gevoel kan geven en delen.
Tijdens deze bruiloft had de audiodescriptor de hele familie uit zijn hoofd geleerd. Zo kwam de oom van de bruid, de broer van de blinde moeder, binnen. De moeder hoorde dat haar broer op haar af kwam, waarop zij opstond en haar hand uitstak: "Ha, Peter!". Dit onthaal had hij nog nooit meegemaakt van zijn zus. Unieke momenten.
Door het helpen van de moeder was echter de vader ook ontzettend onthand. Normaal moest hij altijd voor zijn vrouw vertalen wat hij zag. Hoewel hij dit altijd met liefde deed, was dit ook voor hem een unieke ervaring op deze manier, en kon ook hij met volle teugen genieten van de feestelijke dag. Zo hadden alle belangrijke belanghebbenden die dag een onvergetelijke ervaring.
Theatervoorstellingen
Je zou het bijna vergeten, maar Komt Het Zien doet doorgaans eigenlijk wat anders: zij brengen op bovenstaande manieren theatervoorstellingen tot leven voor visueel beperkten. Ze beschrijven alles wat er op het podium gebeurt. De presentatie die ik hiervan heb mogen bijwonen was heel mooi. Een musical waar een lied gezongen werd, en waar tussen de regels door werd verteld wat de spelers op dat moment aan het doen zijn. Dit voegt zoveel toe, en maakt de voorstellingen zoveel inclusiever.
Meet and Feel
Een onderdeel van deze theaterbelevingen voor visueel beperkten is de meet and feel. Deze gebruikers worden uitgenodigd om een uur eerder naar het theater te komen, om alvast door het decor te lopen en te voelen hoe dit er uit ziet. Ze krijgen op deze manier meer gevoel hoe veel stappen het bijvoorbeeld is van de hal naar de eetkamer, zodat zij hier een model bij hebben als dit in het toneelstuk wordt benoemd.
Naast het decor komen de gebruikers in aanraking met de acteurs. Deze acteurs spreken in hun rol de gebruikers toe, waarbij zij kunnen voelen aan de kostuums van deze spelers. Op deze manier hebben ook deze gebruikers een beeld bij de spelers en herkennen zij de persoon bij de stem.
Koken zonder zicht
Visio had een workshop koken: Visio Kookt. Geïnteresseerd heb ik de blinde kok gevraagd hoe hij koken zonder zicht ervaart. Hij gaf aan dat hij vrij weinig problemen ervaarde. Hij heeft uiteraard een sprekende weegschaal en dergelijke, en hij zoekt hulpmiddelen die hij kan bedienen. Zo liet hij zien dat hij een Airfryer van Philips makkelijk kon instellen omdat temperatuur en tijdsduur een apparte selectieknop hadden, waarna hij met de draaiknop met duidelijke klikjes kon voelen hoe deze ingesteld waren. Hij tikte minuut voor minuut naar rechts, en als hij de tel kwijt was, draaide hij gewoon weer een aantal keer linksom.
Hij gaf aan dat hij het prettig vond als apparaten zo werkte, maar gaf wel aan dat de beste producten de producten zijn die bewust inclusief zijn ontworpen. Hij gaf hier geen specifieke voorbeelden van.
Ik gaf aan dat ik kon zien hoe lang de Airfryer nog moest, en ik vroeg of hij dat vervelend vond. Hij zei simpelweg "Nee". Ik kwam even tot het inzicht dat ik dat eigenlijk ook alleen maar prettig vind omdat ik dat aangewend ben... Is dat dan echt wel zo nodig?
Voor timers kon hij natuurlijk gewoon "naar Google brullen", aldus de blinde kok. Hij had Google-speakers door zijn hele huis heen hangen.
Conclusie
En met dat laatste voorbeeld wordt het erg concreet: mensen met beperkingen klagen niet dat het niet kan, ze zoeken oplossingen van hoe het wél kan! Zoals bij mijn vorige werkgever werd gezegd: "Low Vision is Slow Vision", de oplossingen zijn over het algemeen erg veilig. De OrCam toont echter dat een toekomstbeeld heel concreet kan zijn en een Airfryer maakt duidelijk dat fundamenteel goed ontwerp ervoor zorgt dat iedereen een product kan gebruiken.